Hop! … Around the Globe

Każdy z parków narodowych, które odwiedzamy, nas zaskakuje. Najpierw było Canyonlands, w którym spodziewaliśmy się kanionów, a były przepiękne, dzikie i pustynne pustkowia z przepięknie rzeźbionymi wiatrem i wodą pomarańczowymi skałami – w środku dnia cisza była taka, że dźwięczało w uszach. Wymarzone, chwytające za serce miejsce na przemyślenia – dzikie, odludne i niezwykle piękne. Niezwykłe są tu przestrzenie – tego się nie spotyka w parkach w Polsce, które są raczej niewielkie i zazwyczaj na ich terenie są wioski albo miasteczka – dużo trudniejsza jest ucieczka od cywilizacji.  W Stanach dzikie odludzia bez jednej osady ciągną się czasem przez kilkadziesiąt, niekiedy kilkaset kilometrów. Jeśli jeszcze do tego mamy do czynienia z parkiem trochę dzikim, bez udogodnień dla niedzielnych turystów (autobusy, prysznice, prąd, klimatyzowane centrum) i to jeszcze o takiej urodzie jak Canyonlands, to można uznać, że znaleźliśmy perłę.

Potem przyszedł czas na Capitol Reef National Park, do którego mieliśmy zajechać tylko na jeden dzień i niejako przy okazji. Wiedzieliśmy, że to olbrzymi monolit, ale spodziewaliśmy się podobnych wrażeń, co w Canyonlands. A tu widoki może zbliżone gdzieniegdzie nieco do the Arches (Parku Narodowego Łuków Skalnych), ale the Capitol Gorge – wąwóz, przez który przejechaliśmy, miał gigantyczne, gładkie ściany wymalowane przez naturę w odcieniach pomarańczu, szarości i bieli – wcześniej nie widzieliśmy takich nigdzie. Ten park miał też zupełnie inny charakter, bo oprócz pięknych krajobrazów chronił także miejsca historycznych wydarzeń. Najpierw dawno, dawno temu, jak wszędzie w Ameryce, żyli tu Indianie. Później z niewiadomych powodów przenieśli się gdzieindziej, a kilkaset po nich przybili mormoni.

Osadnicy tak samo jak współcześni bazgrolili po ścianach kanionu – napisów w serduszku “Józek+Ewa=LOVE” co prawda nie znaleźliśmy, ale na tak zwanym “Spisie Pionierów” gryzmołów było sporo. Różnica taka, że te napisy są teraz chronione, a my za malowanie po ścianach możemy oberwać 250$ mandatu. Etos etosem i legendy legendami, ale dzieci mormonów były zupełnie zwyczajne. Podczas lekcji, które odbywały się w maleńkim, ogrzewanym kozą budyneczku szkoły (zachowany do dziś) łobuzowali podobno na potęgę. Gdy nauczycielka wychodziła na lunch zapychali komin gazetą tak, że pokoik cały wypełniał się dymem, rzucali w sufit gumkami do mazania, dokazywali i płatali figle. Niełatwe życie miała z nimi świeżo upieczona, młodziutka nauczycielka, bo mali urwipołcie zakładali się, który z nich pierwszy doprowadzi ją do płaczu.

Mormoni posadzili we Fruicie (centralna osada Mormonów – dziś centrum parku) sady: brzoskwinie, grusze, jabłonie, wiśnie, pekany… Sady zostały do dziś – opiekuje się nimi służba parków narodowych. Odwiedzający są zapraszani do wizyt w sadach i własnoręcznego zbierania owoców. Przed wejściem do sadu stoi eleganckie pudełeczko z torebkami, ustawiona jest waga i skrzyneczka na pieniądze, a na trawie leżą drabiny oraz zbieraczki w kształcie koszyczków. Wszystko opatrzone precyzyjnymi instrukcjami obejmującymi bezpieczeństwo zbierających i zasady działania sadów. Za owoce wyniesione z sadu pobiera się opłatę w wysokości 1$ za funt, zaś tymi, które zje się w sadzie, można się delektować bez żadnych opłat. Więc się delektowaliśmy ;-), starannie najpierw wybrawszy odmianę. Z prawdziwą radością, bo nareszcie mogliśmy zjeść pyszne jabłka, zrywane z drzewa, tak soczyste, że sok nam ściekał po palcach. Wcześniej kupowane w supermarketach Granny Smith czy Red Delicious, choć bardzo smaczne, to jednak wszystkie były w tym samym kolorze, rozmiarze i każde z naklejeczką. Piękne, smaczne, ale jakoś nie zachwycały. Co innego jabłka z sadu. Zapakowaliśmy sobie jeszcze jabłuszek na wynos i po uiszczeniu opłaty szczęśliwi opuściliśmy sady, aby nazajutrz powtórzyć manewr raz jeszcze – raz w gruszach, raz w jabłoniach. Frajda była nie z tej ziemi.

Zapraszamy do galerii…

Trzeba przyznać, że Stany Zjednoczone wiedzą, jak utrzymywać parki narodowe. Nie pierwszy raz korzystamy z tych usług będąc w USA i za każdym razem pojawia się to samo miłe zaskoczenie. Może najpierw dla nie wiedzących należałoby wyjaśnić o co chodzi? Otóż, jak łatwo się domyślić, w USA – kraju na wskroś kapitalistycznym – zdecydowana większość ziemi jest w rękach prywatnych. Pozostała należy albo do Indian (rezerwaty), albo do państwa – przy czym warto rozróżnić teren federalny i stanowy (zarządzany na poziomie jednego stanu). Na terenach federalnych utworzono sporo parków narodowych działających podobnie jak te u nas – z pewnymi jednak istotnymi różnicami. Po pierwsze infrastruktura jest świetnie przygotowana – czasem jest to prosta infrastruktura, ale zawsze dobrze przemyślana. Po drugie parki są olbrzymie. Naprawdę! Po trzecie są to często jedne z nielicznych terenów, gdzie można rzeczywiście zażyć dzikości kraju (pomijając tereny stanowe) – jak już pisałem pozostałe tereny są prywatne. W Polsce, jeśli jedziemy przez las, to praktycznie wiadomo, że jest to las państwowy, więc możemy się zatrzymać i pójść pozbierać grzybki lub jagódki. Tu możemy tak zrobić tylko w lesie stanowym lub federalnym (nie wiem do końca jak z tym zbieraniem grzybków w lesie stanowym, ale na spacer na pewno możemy pójść). Ewentualnie możemy pójść do lasu prywatnego, jeśli jest to ośrodek turystyczny. Jeśli nie – i po prostu łazimy po czyimś terenie, możemy się spodziewać spotkania z szeryfem wezwanym przez właściciela (w większości stanów) lub ewentualnie kulki między oczy bez ostrzeżenia (to w Teksasie ;-)).

Oczywiście wszędzie (łącznie z parkami stanowymi i federalnymi) musimy zapłacić za wstęp (to znaczy za wjazd, bo w USA pojęcie opłaty często dotyczy po prostu samochodu sztuk jeden – nie ważne ilu pasażerów). Im teren bardziej prywatny, tym jest drożej. Tylko czasem jest bezpłatnie, ale naprawdę opłaty występują prawie wszędzie. Przy czym nie są wygórowane – to trzeba przyznać. Do szczytów niewygórowania należy dożywotnia przepustka do wszystkich parków narodowych USA dostępna dla seniorów zameldowanych w USA w cenie 10 USD (jednorazowo, dożywotnio). Zwykli turyści płacą 80 USD na rok na jeden samochód (karta America the Beautiful) i mogą wjeżdżać do wszystkich parków narodowych z rodziną (jednorazowa, tygodniowa przepustka do jednego parku to opłata rzędu 10-20 USD). Łatwo więc wydedukować, że dla takich jak my roczna przepustka do wszystkich parków narodowych jest bardzo dobrym interesem (my jesteśmy po 6 parkach narodowych, więc już jesteśmy do przodu 🙂 ).

Co do infrastruktury, to jest tak: wszędzie da się dojechać autem i są porobione parkingi. Bez auta zresztą zwiedzać się nie da (za duże odległości i za tanie paliwo). Drogi w większości są asfaltowe (naprawdę porządne), a jeśli nie – jest to dobrze oznaczone. Każdy wjeżdżający dostaje dokładną mapę z zaznaczonymi atrakcjami. W każdym parku jest co najmniej jedno Visitor Center, gdzie uprzejmi pracownicy (najczęściej strażnicy parku, czyli Park Rangerzy – nie mylić z Power Rangerami ;-)) mogą wyjaśnić do delikwent może zobaczyć w ciągu godziny, pół dnia, czy też kilku dni. Tam też jest najczęściej muzeum, wyświetlany jest film poglądowy o danym parku i dostępne są wszelkie informacje dla naprawdę ciekawskich. Jest też oczywiście sklep z pamiątkami. Istnieje też bardzo fajny zwyczaj zajęć, czy wykładów prowadzonych przez Rangerów na temat mieszkających w parku zwierząt lub występujących tu roślin. Wykłady bardzo profesjonalne, ilustrowane często slajdami lub rekwizytami – prawie zawsze tak prowadzone, że dzieci też mają niezły ubaw. Na wykładzie w Great Sand Dunes Bernaś (jako ochotnik z widowni) został “przebrany” za żuka tygrysiego (rodzaj występujący tylko na terenie parku) i ze śmiesznymi, rozszczepiającymi okularami na oczach próbował gonić swoją ofiarę (znaczy się, swoją siostrę udającą smaczny kąsek). Chodziło o demonstrację sposobu widzenia żuka (generalnie żuk tygrysi widzi słabo :-)).

W większości parków są wygodne, choć najczęściej proste campingi (z których korzystamy). Camping w parku narodowym w USA (to niezmiernie ważna definicja!) oznacza spory teren podzielony na miejsca (ang. site), które turyści zajmują albo przez wcześniejszą rezerwację przez Internet (tylko niektóre campingi mają taką usługę) lub poprzez zasadę kto pierwszy ten lepszy. Poza site obozować nie wolno (chyba, że ze specjalnym pozwoleniem w terenie, ale to też nie na dziko, tylko na specjalnie wyznaczonych miejscach). Ważne jest też, że taki przykładowy site na campingu w parku narodowym w USA jest takiej wielkości, że zmieściłby się średniej wielkości obóz harcerski. 😉 Najczęściej może tu jednak spać powiedzmy 8 osób. Dozwolone są najczęściej dwa samochody i dwa namioty. Są specjalnie przygotowane miejsca na namioty (i tylko tam można je stawiać), stoliczek piknikowy oraz miejsce do grillowania (i tylko tam można palić ogień lub grillować). Zawsze są toalety, często woda do picia (choć są niektóre odległe campingi pustynne bez tej ważnej cieczy), rzadko prąd (na pozostałych campingach  USA prąd w słupkach jest praktycznie oczywistością) i bardzo rzadko Internet (na pozostałych campingach wifi jest prawie zawsze na całym terenie). Trzeba pamiętać bowiem, że wielu turystów porusza sie tutaj swoimi RV (recreational vehicle, czyli po naszemu camper, dom na kółkach lub z niemieckiego wohnmobil), więc dla nich taki camping jest wyraźnie gorzej wyposażony (nie mają gdzie się podłączyć). Natomiast dla turystów z namiotem jest to najczęściej całkiem przyjemne miejsce.

Ciekawie też wygląda procedura rejestracji wieczorem, gdy rangerzy poszli już spać (albo na piwo, mleko, czy co tam piją rangerzy). Na teren parku narodowego można wjechać bez przeszkód – szlaban jest podniesiony, a turystę wita tabliczka, że stacja jest już zamknięta, a zapłacić można przy wyjeździe. Jest też pudełeczko z mapkami. Po przyjechaniu na camping procedura jest prosta: wybierz sobie wolne miejsce i zajmij je (np. kładąc coś na stoliku), zapamiętaj numer, wróć do budki rejestracyjnej campingu, wypełnij nadruk na kopercie, oderwij kupon, w kopercie umieść gotówkę lub czek (płatność kartą możliwa rano w Visitor Center), kopertkę wrzuć do urny, zaś kupon powieś przy swoim site (jest specjalny słupek i zaczep) – gotowe. Rano ranger przyjeżdża sowim pickupem i sprawdza kupony. Proste, bezobsługowe i skuteczne. Dla ciekawskich: przykładowy koszt takiego campingu to w okolicach od 10 USD (tylko WC) do 20 USD (z prysznicami i Internetem) za noc za site.

Kolejnym miłym zwyczajem jest instytucja Junior Park Rangera (niestety poznaliśmy ją dopiero 2 parki temu). Dzieciaki w wieku od 4 do 12 lat mogą w każdym parku zdobywać odznakę Młodego Strażnika. W centralnym Visitor Center dostają bardzo przemyślaną książeczkę z zadaniami dla różnych grup wiekowych. Są proste zagadki, malowanki, czy labirynty, jest rozpoznawanie śladów zwierząt (dzięki temu Bernaś będzie na pewno długo pamiętał, jak odróżnić ślad kojota od śladu psa), są zagadki słowne, krzyżówki i zadania na myślenie. Aby je rozwiązać naprawdę trzeba trochę o parku poczytać, pochodzić po ścieżkach i dowiedzieć cię tego, czy owego (np. z plansz informacyjnych umieszczonych w ważnych punktach lub z muzeum). Jest to bardzo sprytnie – to musze przyznać – wymyślone. Dzieci łykają trochę wiedzy i mają zabawę. Dużo chętniej też zwiedzają – chcą przecież zdobyć odznakę. Dla nas dodatkowo jest to okazja, aby poćwiczyły język. 🙂 Po wypełnieniu wszelkich zadań jest egzamin u Rangera, którzy pyta o niektóre rozwiązania (tu trochę pomagamy jako tłumacze). Dziecko musi się wykazać znajomością tematu. Potem następuje przysięga Junior Rangera z podniesioną prawą dłonią (z obietnicą, że będzie się oszczędzać wodę, zbierać śmieci i szerzyć wiedzę na temat parku itp.) oraz uścisk ręki egzaminatora i wręczenie odznaki. Bardzo elegancko, prawda?!

Zapraszamy do kolejnej galerii, tym razem z parku Canyonlands w Utah i z trasy do niego.